ეკატერინე მეორემ 1770-ანი წლების ბოლოს და 1780-ანი წლების დასაწყისში ე.წ. ბერძნული პროექტი ჩამოაყალიბა. ამ პროექტის ჩამოყალიბებაში უაქტიურეს როლს ასრულებდა ვოლტერი, რომელიც ეკატერინე მეორეს «ჩრდილოეთის მინერვას» და «აპოლონის დას» უწოდებდა.

«თურქეთის სრული მოსპობა და ძველი ბერძნული იმპერიის აღდგენა... დიდი მთავარის სასარგებლოდ...» ანუ თურქეთის მოსპობის შემდეგ, საბერძნეთი რუსეთის ქვეშევრდომად ან ოლქადაც კი უნდა გადაქცეულიყო და ბერძენთა მეფედ უნდა გამხდარიყო აგი მინერვა - ეკატერინეს უმცროსი შვილიშვილი! მის პატივსაცემად, უკვე მოჭრილი იყო ფული ცარგრადის სოფიას გამოსახულებით. მისი სახელი კონსტანტინე, თვით «აპოლონის და» ეკატერინე მეორემ მინიშნებით შეარჩია...

1779 წელს გაჩენილი ეკატერინეს შვილიშვილისთვის ბიზანტიის იმპერატორთა სახელის - კონსტანტინეს დარქმევას, ამ მიმართულებით გადადგმული პირველი ნაბიჯი შეიძლება ეწოდოს. ეკატერინე მეორე იმედოვნებდა, რომ რუსეთის იმპერიას, ბერძნული მონარქიის აღდგენაში, დახმარებას წმინდა რომის იმპერიის იმპერატორი იოსებ მეორე გაუწევდა, რომელსაც ის ჰპირდებოდა, რომ აღდგენილი მონარქიის დამოუკიდებლობას თავისი საკუთარი იმპერიისგან დაიცავდა. ეს, რა თქმა უნდა სასაცილოდ გამოიყურებოდა, შვილიშვილი არ გაუწევდა წინააღმდეგობას ბებიას, მით უმეტეს, რომ იმ დროს, რუსული საზოგადოება კონსტანტინეპოლის აღებაზე ოცნებობდა...

რუსეთის მაღალი წრეები კოსტანტინეპოლის აღებაზე კი ოცნებობდნენ, მაგრამ ბერძნები სულ ფეხებზე ეკიდათ, მათ ანგარიშს სულ არ უწევდნენ და კონსტანტინეპოლის ბერძნებისთვის მიცემას არც ფიქრობდნენ. ეს გახლდათ ბერძნების თავზე რუსი მეფის დასმის პროექტი. «მესამე რომი» ხომ უკვე დიდი ხანია არც რუსეთი იყო და არა ბიზანტია! მარტო ეკატერინეს კი არა, ალექსანდრე პირველის ბალკანური პოლიტიკა ამ პროქტზე შენდებოდა... ალექსანდრე პირველი ატარებდა «აღმოსავლეთის ეკლესიის უავგუსტესი მფარველის» საკმაოდ გაუგებარ წოდებას. მათ არც წმინდა მთა დაჰვიწყებიათ. ამ პროექტებში ათონი რუსული იყო... 

მართლაც, 1768-1774 წლების რუსეთ-თურქეთის ომის დროს, ეკატერინესადმი მიწერილ წერილებში, ვოლტერი გამუდმებით უბრუნდება ბერძნულ თემას და ეკატერინეს კონსტანტინეპოლის დაპყრობისა და ბერძნული სახელმწიფოს და განათლების აღორძინებისაკენ უბიძგებს... 1768 წლის 15 ნოემბერს, როცა ომის დაწყების ამბავს ჯერ პარიზამდე არ მიეღწია, ვოლტერი წერდა: «თუ კი ისინი გაბედავენ და დაიწყებენ თქვენთან ომს, ქალბატონო, მათ ეწევათ ის ბედი, რაც მათ პეტრე დიდმა დაუგეგმა, რომელსაც კონსტანტინეპოლის რუსეთის იმპერიის დედაქალაქად გადაქცევა სურდა. ეს ბარბაროსები, რომლებიც ქალბატონებს პატივს არ სცემენ, არაფრად აგდებენ დახვეწილ ხელოვნებებს და ქალებს კეტავენ, გმირი ქალბატონის მიერ დასჯას იმსახურებენ, გასაგებია, რომ ადამიანები, ვინც არაფრად აგდებენ დახვეწილ ხელოვნებებს და ქალებს კეტავენ, მოსპობას იმსახურებენ. მომეცით უფლება, რომ გეახლოთ და ვემთხვიო თქვენს ტერფებს და რამოდენიმე დღე გავატარო თქვენს კარზე, როდესაც ეს კონსტანტინეპოლში იქნება, ვინაიდან ღრმად ვარ დარწმუნებული იმაში, რომ თურქებს ევროპიდან სწორედ რუსები გააძევებენ.»

საპასუხო წერილში იმპერატრიცა თავის კორესპონდენტს ატყობინებდა, რომ «მის ჩასვლამდე კონსტანტინეპოლში», მას ბერძნულ ყაიდაზე შეკერილ და ციმბირის საუკეთესო ბეწვებით დათბუნულ ქურქს უგზავნიდა. ბერძნული ყაიდის ციმბირული ბეწვებით დათბუნული ქურქი არის სიმბოლო იმ ბერძნულ-რუსული სინთეზისა, რომელიც შემდეგ პროექტში განხორციელდება.

მოგვიანებით, ალექსეი ორლოვის ექსპედიციის პირველ წარმატებებზე საუბრისას, ეკატერინემ ეს თემა განავითარა: «ეხლა მხოლოდ ბერძნებზეა დამოკიდებული აღორძინდება თუ არა საბერძნეთი. მე ყველაფერი შესაძლებელი გავაკეთე გეოგრაფიული რუკის კორინთოს და მოსკოვის პირდაპირი კავშირით შესამკობად».

მაგრამ ეკატერინეს სიფრთხილე არ აკმაყოფილებდა ვოლტერს, რომელიც რუსული იარაღის გამარჯვებებს ხოტბას ასხამდა და ამბობდა, რომ ეკატერინე ნაწილობრივი დათმობებით არ უნდა დაკმაყოფილდეს, რომ მან ბოლომდე უნდა იბრძოლოს ვოლტერისთვის ბარბაროსობის, უმეცრების და სულიერი მონობის განხორციელება ოსმალეთის იმპერიის მოსასპობად. «თუ თქვენ თქვენი დაპყრობების გაგრძელებას მოისურვებთ, თქვენ მათ განავრცობთ საითაც მოისურვებთ, და თუ კი მოისურვებთ მშვიდობას, თქვენ მას თვითონ უკარნახებთ. მე კი მსურს, რომ თქვენმა უდიდებულესობამ გვირგვინი კონსტანტინეპოლში დაიდგას», წერდა ვოლტერი ეკატერინეს 1770 წლის 28 აგვისტოს მიწერილ წერილში. ევროპული კლასიციზმის აღიარებული ლიდერი, ევროპიდან თურქების გაძევებაში ევროპის კულტურული აღორძინების წინაპირობას ხედავდა. და მისი კეთილისმყოფელი და მოწაფე «ჩრდილოეთის მინერვა» განგების იარაღი უნდა ყოფილიყო, რომელსაც თავისი ჯარისკაცების ხიშტებით განათლება უნდა გაევრცელებინა.

«ო, ჩრდილოეთის მინერვავ, ო შენ აპოლონის დავ, შენ შურს იძიებ საბერძნეთის გამო და გარეკავ ხელოვნებათა უღირს მტრებს, ქალების მჩაგვრელებს, მე გშორდები და მარათონის ველებზე დაგელოდები», წერდა ვოლტერი ნაწარმოებში - «სტანსები რუსეთის იმპერატრიცა ეკატერინე მეორეს რუსების მიერ 1769 წელს ხოტინის აღების გამო».

ორნახევარი წლის შემდეგ, 1773 წლის თებერვალში, როდესაც ცხადი გახდა, რომ ომის შედეგები ბევრად უფრო მოკრძალებული იქნებოდა იმაზე, რისი იმედიც ვოლტერს და ეკატერინეს ჰქონდათ, ვოლტერი ამ ამპარტავან ჩანაფიქრებს მაინც უბრუნდება. მანამდე ცოტა ხნით, ეკატერინემ მას 1772 წელს დაწერილი თავისი ორი კომედიის ფრანგული თარგმანი გაუგზავნა, რომელთა ავტორად ანონიმი ავტორი ცხადდებოდა, თუმცა ყველამ იცოდა, რომ ისინი ეკატერინე მეორის დაწერილი იყო. ვოლტერმა ამით ისარგებლა და თავის გეოპოლიტიკურ მსჯელობათა სურათი გაშალა: «უდიდესი ღირსებაა დახვეწილ ხელოვნებათა წახალისება მაშინ, როდესაც მთელი ერი ომითაა გატაცებული. მე ვხედავ, რომ რუსები დიდად მაღალნიჭიერი ხალხია. თქვენი საიმპერატორო უდიდებულესობა იდიოტების სამართავად არაა შექმნილი. სწორედ ეს მაფიქრებინებდა, რომ საბერძნეთის მართვა თქვენი დანიშნულებაა. მე ისევ ვუბრუნდები ჩემს ძველ ფანტაზიებს - 10 წლის შემდეგ, თურქეთის იმპერია დაშლილ-დაქუცმაცებული იქნება და თქვენ სოფოკლეს «ოიდიპოსის ათენში დადგმას» ბრძანებთ.

ვოლტერის გადამეტებული პირფერობა წარმოდგენას გვიქმნის მის კულტურულ-პოლიტიკურ პრიორიტეტებზე. მას, პირველ რიგში, მხოლოდ საბერძნეთის თურქთა უღლისაგან განთავისუფლება და ანტიკური კულტურის დიადი ტრადიციების აღდგენა აინტერესებს. მოუზომავი კომპლიმენტების მიუხედავად,ამ პოლიტიკურ ანგარიშში, რუსეთსაც და ეკატერინესაც მხოლოდ ფუნქციონალური როლი ეძლეოდათ. ეკატერინეს საბერძნეთის ბატონად წარმომდგენი ვოლტერი, ეკატერინეს თუნდაც კულტურულად გაბერძნებას გულისხმობდა. ასეთი ფანტაზიის საფუძველს, გერმანელი პრინცესა ეკატერინეს რუსეთის იმპერატორად გადაქცევა იძლეოდა.
«თუ კი თქვენი უდიდებულესობა თავისი ტახტის კონსტანტინეპოლში დადგმას აპირებს, რისი იმედიც მაქვს, წერდა ვოლტერი ომის დასაწყისში, თქვენ ძალიან სწრაფად ისწავლით ბერძნულ ენას, ვინაიდან ევროპიდან თურქული ენის გაძევება და თურქულად მოლაპარაკეთა გარეკვა სრულებით აუცილებელია»...

«ო, ჩრდილოეთის მინერვავ, ო, შენ, აპოლონის დაო, შენ შურს იძიებ საბერძნეთის გამო და გარეკავ ხელოვნებათა უღირს მტრებს, ქალთა მჩაგვრელებს» - ბულბულივით სტვენდა ვოლტერი.

ამ სურვილს ეკატერინემ ფრთხილად უპასუხა. 1769 წლის აგვისტოში მან განაცხადა, რომ ის ბერძნული ენის სწავლას მხოლოდ იმდენად აპირებს, რამდენიც ვოლტერისათვის ქათინაურის ბერძნულად სათქმელადაა საჭირო, ისე, როგორც ორი წლის წინ, ყაზანში რამოდენიმე თათრული და არაბული წინადადება ისწავლა, რითაც ამ ქალაქის მცხოვრებლებს ძალზედ ესიამოვნა. მაგრამ შემდეგ, ეკატერინემ გადაწყვიტა ვოლტერისთვის არ ეწყენინებინა და ეს პასაჟი შავად ნაწერში დარჩა.

შემდგომში იმპერატრიცამ თქვა, რომ სასურველია ბერძნულის სწავლა, მაგრამ მნიშვნელოვანია ჰომეროსის რუსულად თარგმნაც. ბოლოს და ბოლოს, ვოლტერი «აპოლონის დას» აჰყვა და მას უთხრა, რომ «ბერძნები რომ ღირსები იყვნენ ყველაფერი იმისა, რასაც ის მათთვის აკეთებს, ბერძნული მართლაც საყოველთაო ენად იქცეოდა, მაგრამ რუსულ ენას სავსებით შეუძლია ბერძნული ენის შეცვლა.»

«ბერძნული პროექტის» განხილვისას, თანამედროვეებიც და შთამომავლებიც, ჩვეულებრივ, ყურადღებას აქცევდნენ ცენტრალურ, ყველაზე პასუხსაგებ და ალბათ ყველაზე ძნელად განსახორციელებელ ელემენტს, კონსტანტინეპოლის აღებას. მაგრამ სწორედ კონსტანტინეპოლის აღების იდეაში არ ყოფილა არაფერი ორიგინალური. კონსტანტინეპოლის აღების იდეა რუსეთის მეფეებს ჯერ კიდევ მე-17 საუკუნეში ხიბლავდა. ეს იდეა ხიბლავდა აზოვის და პრუტის ლაშქრობების დროს პეტრე პირველს. ამ იდეას დაუბრუნდნენ ანა იოანოვნას დროს, 1736-1739 წლების თურქეთის კამპანიის პერიოდში. 1762 წელს, ამ ომის გმირმა ფელდმარშალმა მინიხმა, ეკატერინეს წარუდგინა წერილი, რომლითაც პეტრე პირველის ანდერძის შესრულებისა და კონსტანტინეპოლის აღებისკენ მოუწოდებდა. 

რუსულ პუბლიცისტიკაში და საზოგადოებრივ აზრში კონსტანტინეპოლის მოტივები ჟღერდა შემდეგაც, 1917 წლამდეც, როდესაც დროებითი მთავრობა წმინდა სოფიოს ტაძარზე ჯვრის აღმართვის და სრუტეებზე კონტროლის დაწესების სურვილს გამოთქვამდა (მისი კრახის ერთ-ერთ მთავარ მიზეზად ეს იქცა).

ეკატერინეს პროექტი, ყოველ შემთხვევაში იოსებ მეორისთვის წარდგენილი და იმ დროის რუსული საზოგადოების მიერ აღქმული სახით, ისტორიულად უნიკალური სხვა რამით იყო. იმპერატრიცას კონსტანტინეპოლის რუსეთის იმპერიისთვის შეერთება არ სურდა, მას იქ არც დედაქალაქის გადატანა უნდოდა. ეკატერინე მეორეს სურვილი კონსტანტინეპოლის ახალი ბერძნული იმპერიის ცენტრად გადაქცევა იყო. იმპერიის ტახტი უნდა რგებოდა მის შვილიშვილს - კონსტანტინს, რომელსაც პირობა უნდა დაედო, რომ არც მას და არც მის შთამომავლებს, რუსეთის იმპერიის გვირგვინზე პრეტენზია არ ექნებოდათ. ძმურ კავშირს ასე მტკიცედ და ურღვევად უნდა შეეკავშირებინა ორი მეზობელი იმპერია «ჩრდილოეთის ვარსკვლავის» და «აღმოსავლეთის ვარსკვლავის» კვერთხებს ქვეშ. ამ ძმურ კავშირში, უფროსი ძმა, რა თქმა უნდა, რუსეთის იმპერია უნდა ყოფილიყო.